1923・nasza historia・2023
Zgromadzenie Sióstr Służebnic Jezusa w Eucharystii, zostało założone przez bł. Jerzego Matulewicza w 1923 r. w Drui n/Dźwiną, przy granicy łotewskiej, na północno-wschodnim krańcu ówczesnej diecezji wileńskiej. W 1918 r. biskup Jerzy Matulewicz obejmował posługę w tej największej polskiej diecezji w bardzo trudnej sytuacji politycznej i społecznej, w kraju wyniszczonym wojnami.
Ludność diecezji była zwaśniona, rozbita tarciami narodowościowymi, księża uwikłani w spory polityczne, życie zakonne wyniszczone kasatą carską, w diecezji ogólna nędza a nawet głód.
Nowy biskup a jednocześnie generał odnowionego przez siebie Zgromadzenia Księży Marianów podjął wysiłek odrodzenia religijnego i społecznego angażując w to zadanie nie tylko swoje Zgromadzenie, ale także sprowadzając do diecezji inne Zakony. Przybywające tam siostry w większości pochodzenia polskiego, zakładały domy i posługiwały w dużych miastach, zwłaszcza w Wilnie. Wpływ tych Zgromadzeń nie sięgał jednak na prowincje najbardziej zaniedbane religijnie i intelektualnie, zamieszkałe w przeważającej części przez ludność białoruską. Miejscowe dziewczęta pragnące życia zakonnego nie odnajdowały się jednak w klasztorach polskich, toteż biskup Matulewicz założył dla nich Zgromadzenie litewskie Sióstr Ubogich Niepokalanego Poczęcia NMP.
Kandydatki pragnące życia zakonnego, gotowe zamieszkać oraz pracować dla Kościoła wśród tego ludu ubogiego na prowincjach bp. Jerzy wysłał w marcu 1923 roku do Drui. Tak rozpoczęło swoje istnienie nowe Zgromadzenie Sióstr Służebnic Jezusa w Eucharystii.
Tworzącą się wspólnotę Ojciec Założyciel powierzył opiece duchowej miejscowego proboszcza ks. Zienkiewicza, polecając mu także zdobycie dla sióstr mieszkania i pracy. Niektóre z pierwszych sióstr wykształcone i mające doświadczenie życia zakonnego podjęły pracę w polskim gimnazjum im. Stefana Batorego prowadzonego przez Księży Marianów. Inne siostry pracowały w klasztorze mariańskim i we własnym domu.
W kwietniu 1924 r. staraniem biskupa Matulewicza, Święta Kongregacja Zakonników zatwierdziła Zgromadzenie na prawie diecezjalnym. Osoby pragnące życia poświęconego Bogu z ubogiego ludu mogły wreszcie podjąć życie zakonne służąc Bogu i ludziom w swoim środowisku i w duchu Eucharystycznej Ofiary Chrystusa.
Jezus w Eucharystii miał być ośrodkiem ich życia duchowego i posługi apostolskiej.
Kandydatki nie zrażały się wielkim ubóstwem rodziny zakonnej, gdyż do trudu i ubóstwa były zaprawione w swoich domach rodzinnych. Chociaż pierwsze wykształcone siostry odeszły ze Zgromadzenia, przez co utraciłyśmy pracę w gimnazjum, siostry szukały nowych form pracy apostolskiej. W latach 1923-1924 na terenie swojego klasztoru otworzyły trzy pracownie: tkacką, trykotarską i krawiecką a także internat dla dziewcząt korzystających z nauki u sióstr.
W latach 30-tych kilka sióstr wyruszyło do pracy misyjnej na terenie ziemi rosyjskiej obejmując katechizacją Rosicę i okolice. Nawet się nie spodziewały, że w ten sposób duchowo przygotują ludzi na męczeńską śmierć.
Młode Zgromadzenie przeżyło kilka wstrząsających wydarzeń. 27 stycznia 1927 r. nastąpiła nagła śmierć Ojca Założyciela. Osierocone Zgromadzenie utraciło opiekę swego Ojca. Całkowite kierownictwo Zgromadzenia przejął o. Andrzej Cikoto przełożony klasztoru mariańskiego.
Następnym wydarzeniem była okupacja niemiecka i sowiecka podczas II wojny światowej.
Siostry wyrzucone z domu macierzystego musiały się rozejść i szukać schronienia ukrywając swoją przynależność do Zgromadzenia.
Potrzeba życia wspólnego była w nich jednak tak silna, że nawet podczas wygnania starały się spotykać razem, utrzymywać łączność i zależność. Po wojnie i po ustaleniu nowych granic, część ziem polskich została wcielona do Związku Radzieckiego. Kościół doświadczał wielkiego prześladowania, życie zakonne musiało się ukrywać.
Zarząd Zgromadzenia chcąc zapewnić swojej rodzinie zakonnej możliwość rozwoju zadecydował w roku 1945 o wysłaniu do Polski wikarii generalnej z 25 siostrami, zwłaszcza młodszymi.
W Warszawie siostry zostały przyjęte do pracy i na mieszkanie u Księży Marianów przy ul. Wileńskiej 69. Połowa sióstr z ówczesną przełożoną generalną s. Apolonią Pietkun pozostała za wschodnią granicą, aby wspierać się wzajemnie i pomagać ludziom w podtrzymywaniu wiary. Nowe granice i panujący system komunistyczny uniemożliwiły łączność obu części Zgromadzenia. Jedynie listy pisane «szyfrem» przekazywały skąpe informacje o życiu sióstr.
Zaistniała sytuacja wymagała uregulowania prawnego ze strony Kościoła. Prymas Polski ks. kardynał Stefan Wyszyński posiadając uprawnienia Stolicy Apostolskiej zadecydował przeniesienie zarządu generalnego Zgromadzenia do Polski i utworzenie Delegatury Wschodniej dla domów na terenie ZSRR. Zatwierdził także siedzibę domu generalnego w Warszawie przy ul. Wileńskiej 69.
W Polsce w niedługim czasie zaczęły wstępować do Zgromadzenia kandydatki i powstawały nowe domy z mieszkaniem służbowym przy klasztorach, parafiach, w których siostry pracowały. Praca sióstr koncentrowała się w parafiach w posłudze katechetycznej, kancelaryjnej, w zakrystii a także w kuchni i prowadzeniu gospodarstwa. Krótki czas pracowały siostry w Domu Dziecka w Iłowie i wśród osób starszych, w Nieszawie oraz w przedszkolu w Dąbiu, zanim państwo im te możliwości odebrało.
Życie sióstr było ubogie, wyposażenie mieszkania skromne gdyż w czasach powojennych wynagrodzenie za pracę było bardzo niskie.
Wschodnia część Zgromadzenia doświadczona czasem wielkich prześladowań, licznych rewizji nie uległa zniszczeniu ani rozbiciu. Trudności raczej umacniały potrzebę życia wspólnego i oddania swoich sił dla Kościoła. Siostry musiały podejmować prace państwowe i godzić je z pracą dla prześladowanego Kościoła. Wybierały więc zawody mało znaczące, które nie zmuszały do przynależności partyjnej. Dzięki pracy stopniowo nabywały małe domki, gdzie w nich, na miarę możliwości, mogły prowadzić życie wspólne, zakonne i apostolskie.
W każdym domu ukrywały Najświętszy Sakrament, który był ich siłą i pociechą.
Poza pracą zawodową opiekowały się prześladowanymi i uwięzionymi kapłanami, zapewniały im ukrycie i opiekę po wyjściu na wolność. Wspierały osoby wierzące, przygotowywały do sakramentów.
Główny dom Delegatury mieścił się w Wilnie przy ul. Birutes 19. Wskutek prześladowań, a także na prośbę małych wspólnot osób wierzących, Zgromadzenie rozprzestrzeniło się na odległe tereny ZSRR, tworząc ośrodki życia religijnego. Tak powstały małe domy nie tylko na Litwie i Białorusi, ale także w Gruzji, Rosji, Kazachstanie, Łotwie, Tadżykistanie utrzymujące więź z domem centralnym w Wilnie.
Dom sióstr w Wilnie przez długie lata był przystanią dla księży z Polski, którzy w ukryciu przyjeżdżali na teren ZSRR z posługą sakramentalną do ludzi wierzących. Był też jedynym miejscem, gdzie można było zaopatrzyć się w hostie i komunikanty wypiekane przez siostry, a także szaty liturgiczne przez nie szyte i haftowane.
Mimo wielu utrudnień, kolejnym przełożonym generalnym udało się nawiedzić niektóre wspólnoty Delegatury. Z kolei siostry odwiedzające swoje rodziny w Polsce przy okazji docierały do domu generalnego i przekazywały informacje o życiu sióstr na wschodzie.
Sytuacja uległa radykalnej zmianie po rozpadzie Związku Radzieckiego i przekształceniu republik w oddzielne państwa. Przełożona generalna s. Wiktoria Alksnin urzędująca w tym okresie odwiedziła wszystkie domy Delegatury, umożliwiła każdej siostrze przybycie do Polski, aby mogła nawiedzić nowo wybudowany dom generalny w Pruszkowie pod Warszawą a także zobaczyć życie Zgromadzeń i Kościoła, gdzie nie trzeba się bać swego istnienia.
Dwie siostry z Polski wkrótce zostały wysłane do Nowosybirska, aby zastąpić w pracy trzy siostry z Delegatury, rozpoczynające studia teologiczne w Polsce. Kilka sióstr z Kazachstanu przez 3 lata przyjeżdżało do domu generalnego, by uczestniczyć w wakacyjnym kursie katechetycznym. W wakacje wszystkie siostry katechetki z Polski wyjeżdżały na Litwę i Białoruś aby pomóc miejscowym siostrom w przygotowaniu dzieci i młodzieży do sakramentów.
W styczniu 1983 roku podjęto starania o apostolskie zatwierdzenie Zgromadzenia i uzyskanie praw papieskich. Zostały one zwieńczone dekretem z dnia 15 sierpnia 1983 roku.
Natomiast 8 grudnia 1987 roku zostały zatwierdzone odnowione Konstytucje. W roku 1993 Kapituła Generalna zdecydowała o podziale administracyjnym Delegatury Wschodniej na dwie oddzielne: Delegaturę Litewsko-Białoruską z siedzibą w Wilnie i Delegaturę Rosyjsko-Kazachstańską z domem głównym w Marksie nad Wołgą.
Przyczyną podziału była zwiększająca się ilość placówek i ogromna odległość między nimi, a także nowe granice poszczególnych państw i kosztowne wizy. Zdecydowano także o wycofaniu sióstr z prac państwowych na rzecz pracy dla Kościoła, podporządkowanej charyzmatowi Zgromadzenia.
Pierwsze lata po «pierestrojce» zaznaczyły się napływem nowych powołań do Zgromadzenia a także zwiększeniem pracy apostolskiej wśród ludzi spragnionych Boga po długich latach prześladowań. Dzięki fundacjom kościelnym i zagranicznym Zgromadzenie mogło sukcesywnie poprawiać warunki mieszkaniowe, remontując lub budując nowe domy na miarę potrzeb własnych i apostolstwa oraz kształcić siostry z terenów Delegatur. Obecnie dom generalny Zgromadzenia SJE mieści się w Polsce w Pruszkowie k/Warszawy przy ul. Zawiszy 3. Pod bezpośrednie zwierzchnictwo zarządu generalnego wchodzą placówki na terenie Polski i dom w Charkowie na Ukrainie. Siostry katechizacją w szkołach, prowadzą przedszkola, posługują w parafiach w charakterze zakrystianek, organistek i kancelistek, prowadzą zespoły dziecięce i młodzieżowe, opiekę nad ubogimi oraz pracują w biurze pielgrzymkowym w Sokółce. Nową inicjatywą posługi Zgromadzenia jest pogotowie interwencyjne dla dzieci.
Aktualnie dom główny Delegatury Litewsko-Białoruskiej mieści się na Białorusi w Brasławiu. Należą do niej następujące placówki: Wilno i Grygiszki na Litwie, oraz Brasław, Słobódka, Borysów, Połock i Ostrowiec na Białorusi. Na Litwie siostry katechetki ewangelizują nie tylko przy parafiach ale również w szkołach, natomiast na Białorusi posługa apostolska sióstr koncentruje się głównie przy parafiach. Siostry opiekują się zespołami dziecięcymi i młodzieżowymi, organizują rekolekcje i pielgrzymki do miejscowych sanktuariów. Podejmują też pracę organistek, zakrystianek, wypiekają hostie, komunikanty, opłatki i służą pomocą miejscowemu duchowieństwu.
Dom główny Delegatury Rosyjsko-Kazachstańskiej mieści się w Marksie n/Wołgą. Delegaturę tę tworzą wspólnoty w: Saratowie, Krasnodarze, Nowosybirsku i Tomsku — Rosja, w Astanie i Karagandzie — Kazachstan oraz Oberkotzau w Niemczech.
Siostry tej Delegatury prowadzą katechizację i przygotowują do sakramentów dzieci, młodzież i dorosłych przy parafiach i w punktach dojazdowych. Organizują rekolekcje i «wakacje z Bogiem» dla dzieci i młodzieży oraz prowadzą internat dla dziewcząt z rodzin ubogich i dysfunkcyjnych, a także świetlicę dla młodszych dzieci. W parafiach posługują w charakterze organistek i zakrystianek. W Niemczech siostry pracują w szkołach, wśród uchodźców oraz w charakterze referentki parafialnej.
Niektóre domy wcześniej istniejące tak w Polsce jak i w Delegaturach zostały zlikwidowane z powodu mniejszego napływu powołań, jak również starzenia się sióstr.
Na przestrzeni 100-letniej historii, siostry posługiwały: w Polsce, na Białorusi, Litwie, Łotwie, w Rosji, Kazachstanie, Gruzji, Tadżykistanie, Niemczech, we Włoszech, w Libii, na Ukrainie i na Kubie.
W niektórych miejscach siostry posługiwały bardzo krótko, w niektórych dłużej, w niektórych pozostają do dziś. Niewielkie liczebnie Zgromadzenie Sióstr Służebnic Jezusa w Eucharystii posługuje Kościołowi i ludziom w wielu krajach i na różnych obszarach apostolstwa, zgodnie z charyzmatem Zgromadzenia oraz w duchu jego Założyciela.
Zawiszy 3
pruszków
22 758 79 08
eucharystki@op.pl